IZ PROŠLOSTI BOLMANA – POZNATI BOLMANCI – STANOJE BOJANIN
Stanoje Bojanin (1891-1978) je rođen u Bolmanu, od oca Mateja (Matija) i majke Jelisavete, rođene Marjanović. Školu je pohađao u Bolmanu, zatim učio mađarski jezik kod protestantskog sveštenika u Haršanju te završio građansku školu u Pečuju i bio je trgovac u Bolmanu, zapisao je prof.dr. Svetomir Bojanin iz Beograda, sin Stanoje Bojanina, u članku “Bili su nekad učitelji u Baranji veliki ljudi” objavljenom u knjizi “Bolman je bio Bolman”.
U periodu između dva svjetska rata, najznačajnija je osoba iz Bolmana, jedan od najpoznatijih bolmanaca uopšte, poznat i utjecajan ne samo u Bolmanu i Baranji, već i u nekadašnjoj Dunavskoj banovini. Osim kao trgovac (Bojaninov dućan, “Braća Bojanin” trgovina mešovite robe, Bolman) aktivan je i u politici, u tadašnjoj Narodnoj radikalnoj stranci.
Cijenjen je bio i kao osoba koja se brinula o siromašnoj darovitoj djeci, da nađu dobrotvore za dalje školovanje.
O političkom životu u Bolmanu prije I. svjetskog rata ne znamo gotovo ništa. Nakon završetka rata i proglašenja nove države, dolazi do aktivnijeg političkog života i utjecaja političkih stranaka. Sudeći po saznanjima koje imamo, presudan utjecaj imaju upravo radikali. Između ostalog, vidi se to i po činjenici da je u to vrijeme glavna ulica u Bolmanu bila ulica Nikole Pašića.
Kako se o tadašnjem političkom životu moglo uglavnom čuti iz usmene predaje ili čitajući nekadašnje izborne letke, zanimljivo je kad se nađe o tome vijest u novinama.
Radi se o novinama “Vreme” iz Beograda. U broju od 6. septembra 1927. godine, na stranici 7 nailazimo na članke “Zbor g. Marka Trifkovića u Belom Manastiru” i “Pristalice g.g. Davidovića i Pribićevića ometaju zbog g. Marka Trifkovića”.
Prema podacima ( https://sh.wikipedia.org/wiki/Marko_Trifkovi%C4%87 ) Marko Trifković (1864. – 1928.) je političar i advokat iz Beograda, član Narodne radikalne stranke, obavljao je razne dužnosti u Vladi Srbije a 1920. godine biran je za predsjednika Narodne skupštine Kraljevine SHS.
Novine “Vreme” pišu o njegovom dolasku u Baranju, to saznajemo iz članka “Zbor g. Marka Trifkovića u Belom Manastiru”. U članku pišu:
“Beli Manastir, 4. septembra –
Danas pre podne ovamo je preko Oseka stigao g. Marko Trifković, predsednik Narodne Skupštine. Na železničkoj stanici, koja je udaljena 1 kilometar od mađarske granice, g. Trifkoviću je priređen oduševljen doček. Pozdravio ga je g. Ljuba Banjac, bivši narodni poslanik i g. Bojanin, kandidat za oba sreza.”
Zbor je održan u bašti gostionice “Vardar” a osim Marka Trifkovića, govorio je i Stanoje Bojanin, nakon čega je zbor zaključen.
Nakon zaključenja zbora u Belom Manastiru, Marko Trifković putuje na zbor u Bolman. O njegovom boravku u Bolmanu navedene novine pišu u članku “Pristalice g.g. Davidovića i Pribićavića ometjau zbog g. Marka Trifkovića”.
“Bolman, 6. septembra” počinje članak u kome dalje piše:
“Juče je bivši predsednik Narodne Skupštine, g. Marko Trifković, krenuo autom za Bolman. Uz pucnjavu prancija g. Trifković je ušao u selo. Pred crkvom je bio zakazan zbor. Na samom ulazu u selo dočekala je g. Trifkovića grupa pristalica g. Pribićevića sa uzvicima: “Živeo Pribićević” Ova grupa, zajedno sa pristlicama g. Davidovića, došla je na zbor gde su sve vreme govora g. Trifkovića vikali: “Živeo Pribićević, živeo Davidović”.
Ipak ovo nije sprečilo g. Trifkovića da govori. On je u najvećoj larmi počeo govor. Neprestani uzvici pribićevićavaca i davidovićevaca izazivali su toliko negodovanje kod pristalica g. Trifkovića, kojih je bilo oko 700, da su oni reagirali i za malo nije došlo do loma i tuče. G. Trifković, očito indigniran, uzviknuo je:
– Kada budem rekao vašim vođama, Dadidoviću i Pribićeviću za ovo, što mi ne dozvoljavate da govorim, moji prijatelji, verujte, da će im biti to silno žao.
Ove reči g. Trifkovića ostale su bez efekta. U svom govoru g. Trifković je u glavnom rekao isto što i u Belom Manastiru, a zatim je po svršetku zbora krenuo u stan g. Bojanina na ručak.”
Ovo nije kraj članka, on ima nastavak.
“Ogorčena na ispade samostalnih demokrata, masa od blizu 600 pristalica pošla je sa g. Trifkovićem i u prostranom dvorištu priredila mu velike ovacije.
Kada se g. Trifković ponovo pojavio prišao mu je dobrovoljac g. Steva Manojlović pozdravljajući ga kao velikog državnika i vođu radikalne stranke.
– Velika je sramota, gospodine predsedniče, što ovi tipovi ne rasturaju zborove Nemaca i Mađara, već vaše zborove – rekao je g. Manojlović sa očima punih suza.”
Iz istog članka saznajemo da je g. Trifković nakon Bolmana, otišao u Jagodnjak, gdje je isto održao zbor, pa onda u Dardu i dalje u Osijek.
Znamo da su u Bolmanu, osim pristalica Narodne radikalne strane, djelovali i demokrati, pristalice Demokratske stranke (Jugoslovenska demokratska stranka) koju je vodio Ljubo Davidović. Od ove stranke u vrijeme ovih događaja, već se odvojila se Samostalna demokratska stranka Svetozara Pribićevića, tako da njihove pristalice skupa ometaju skup radikala.
Poznato je da su u Bolmanu u to vrijeme djelovale pristalice demokratske stranke koje predvode Branko – Branoja Bojanin, Paja Dobrokes i učitelj Borivoj Petrović.